ama vereceğinden şüphe duymadığımız için ve çok önemli bir konuyu gündemde tutmayı düşündüğümüz için http://www.kentli.org/makale/bozcaada.htm adresinden aynen alınmıştır. Yaklaşık 7 yıl önce yazılmış olan bu yazıyı bir de günümüzde nasıl yazardık, onu da düşünmemiz gerek diye düşünüyorum ve nasıl olsa yazmıyoruz ama, içinizden de olsa sizlerin de düşünmenizi diliyorum.
İlk fırsat bulduğumda mevcut pansiyonların sürdürülebilir turizm çerçevesi içinde ne şekilde yeni bir işlev kazandırabileceğini ve tek tip pansiyonlardan kurtulabileceğimizi paylaşmak istiyorum.
Enayi
SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM İÇİN ÖRNEK BİR BÖLGE; “BOZCAADA”
Mehmet Çakılcıoğlu
"Sürdürülebilirlik, bir toplumun, ekosistemin ya da sürekliliği olan herhangi bir sistemin işlerini kesintisiz, bozulmadan, aşırı kullanımla tüketmeden ya da sistemin hayati bağı olan ana kaynaklara aşırı yüklenmeden sürdürülebilmesi yeteneği olarak tanımlanmaktadır."[1]
Sürdürülebilir kalkınmanın temelinde kaynakların korunması ve geliştirilmesi bulunmaktadır. Kaynakların sürekli olarak, korunarak değerlendirilmeleri, özellikle yenilebilen kaynakların kendilerini yenileme sınırları aşılmadan kalkınmaya destek olabilmeleri, çevreyi koruyan kalkınma felsefesinin temelini oluşturur.
Ekonomik kalkınmaya koşut olarak gelişen turizmde de "Sürdürülebilirlik" kavramı önem taşımaktadır.
"Turizmin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve bu kavramda gelişmesi; kavramsal olarak turizme kaynak oluşturan bölgesel veya yerel kültürel ve doğal değerlerin korunup geliştirilerek çekiciliğinin devamının sağlanması demektir."[2]
"Sürdürülebilir turizm, insanın etkileşim içinde bulunduğu ya da bulunmadığı çevrenin bozulmadan veya değiştirilmeden korunarak, kültürel bütünlüğün, ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve yaşamı sürdüren sistemlerin idame ettirildiği ve aynı zamanda tüm kaynakların ziyaret edilen bölgedeki insanların ve turistlerin ekonomik, sosyal ve estetik gereksinmelerini doyuracak şekilde ve gelecek kuşakların da aynı gereksinmelerini karşılayabilecekleri biçimde yönetildiği bir kalkınma şeklidir."[3]
Sürdürülebilir bir turizm, insanın ve çevrenin birlikte varlığı ile olasıdır. Temel yaklaşım, insanın doğal çevre üzerindeki etkisini en aza indirmek değil, ancak doğal çevrenin insan üzerindeki etkisini en üst noktaya çıkarabilmektir.
Sürdürülebilir turizmin gelişmesi, doğal alanların korunması, yenilenmesi ve ekolojik dengenin korunması ile olasıdır. Turizmin kaynağı olan bu değerlerin korunmaması durumunda, turizmin geleceğinin yerel, bölgesel ve ülkesel düzeyde bozunuma uğraması kaçınılmazdır.
Bozcaada taşıdığı turistik potansiyel açısından Sürdürülebilir Turizm kapsamında ivedilikle incelenmesi ve geliştirilmesi gereken bir bölgedir. Bu çalışmada Bozcaada’nın Sürdürülebilir Turizm ölçütleri açısından varolan değerleri ve şu an için gizil durumda olan turizm potansiyeli irdelenmeye çalışılmıştır.
1 - Bozcaada’nın Genel Özellikleri
1.1 -Bozcaada’nın Doğal Yapısı ve Çevresel Özellikleri
Çanakkale İli’ne bağlı bir ilçe olan Bozcaada, Ege Denizi’nin kuzey-doğusunda yer almaktadır. Çanakkale Boğazı’na 15 mil, Limni’ye 30 mil, Midilli’ye 33 mil mesafededir. Şu anda ulaşımın sağlandığı Ezine İlçesi Geyikli Beldesi Yükyeri Feribot İskelesine ise 3,4 mil uzaklıktadır.
Çevresi 14 mil tutan tutan Bozcaada, etrafındaki irili ufaklı adacıklar (Tavşan, Piresa, Orak, Yılan, Fener, Taş, Kaşık, Gökçe ve Sıçancık) dahil olmak üzere yaklaşık 42 km’2 lik yüzölçümüne sahiptir. En yüksek noktası 192 metrelik Göztepe Tepesi’dir.
Ada'nın, kuzeydoğusunda Eskikale Burnu, Erenler Burnu; doğusunda Tabya Burnu, Nar Burnu, Sarıtaş Burnu; güneyinde Tuzburnu, Kocatarla, Mermer Burnu, Sulubahçe Burnu, Habbeli Burnu; Batısında Batı Burnu; kuzeyinde Killik Burnu olmak üzere oniki burunu vardır. Bu burunlar arasında da Liman Koyu, Değirmenler Koyu, Poyraz Limanı, Çanak Limanı, Çapraz Limanı, Çanak Limanı, Kocatarla Limanı, Lagor Limanı, Ayana Limanı, Ayazma Koyu, Sulubahçe Koyu, Habbeli Koyu İsimlerinde oniki adet koy vardır.
1.2 - İklim Özellikleri
Bozcaada tipik Akdeniz iklimini andırmakla beraber, Çanakkale Boğaz'ının tam çıkışında bulunması nedeniyle Kuzey rüzgarları etkisi altında kalmaktadır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise Ilık ve az yağışlı olarak görülür. Aylara göre ortalama nisbi nem % 70'in altına düşmez. Hakim rüzgar poyrazın yıllık esiş sayısı 2392’dir. Ada'nın bu iklim özelliği, kendine özgü ve dünyanın hiçbir yerinde yetiştirilemeyen “Çavuşüzümü”ne uygun iklim ortamı hazırlamaktadır.
1.3 - Bozcaada’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı
Bozcaada'nın ilk nüfus sayımı Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1831 yılında yapılmıştır. Bu sayımda Ada nüfusunun, 439'u Müslüman, 793'ü Hıristiyan olmak üzere toplam 1232 olduğu tesbit edilmiştir.
Cumhuriyet döneminde ise 1927 yılında 1631, 1945 yılında 1765, 1965 yılında 2141 olan Ada nüfusu, 1985 yılı nüfus sayımında 2030’a yükselmiş ancak, 1990 yılı nüfus sayımında 2003’e düşmüştür. 2000 yılı nüfus sayımında 2427 olarak tespit edilmiştir. İlçemiz nüfusu yaz aylarında gerek turistlerle ve gerekse yazlıkçılarla birlikte 15.000’i bulabilmektedir.
Bozcaada ekonomisinin temeli, iklimin özelliği sebebiyle bağcılık ve şarapçılık üzerindedir. Ayrıca, sebzecilik, küçükbaş hayvancılık gibi özellikle aile ekonomisine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Turizm özellikle son yıllarda, Ada'nın ekonomisinde önde gelen sektör konumuna gelmiştir.
Balıkçılık, Bozcaada'nın konumu gereği Ada'da önemli yer tutar. Balıkların göç yolları üzerine rastlayan Ada ile Anadolu kıyıları arasındaki denizin en dar yeri üç mil, en derin yeri ise yetmiş metre kadardır.
Bağ arazisinde 6.328.500 bağ kütüğü mevcuttur. Ekonomik amaçlı faaliyet gösteren S.S. Bozcaada Tüketim Kooperatifinin 39 üyesi bulunmaktadır. Mevcut 31 otel, motel ve pansiyonda 1250 yatak kapasitesi vardır. İlçenin Askeri Yasak Bölge Statüsünden çıkarılması ile yabancı turist sayısında belirgin artışlar gözlenmiştir. Adanın Doğal Sit kapsamında olması ise yoğun yapılaşma baskısından bugün için uzak olması sonucunu doğurmaktadır.
Ayrıca, Bozcaada’da Türkiye'deki en büyük rüzgar enerjisi santralı bulunmaktadır.
Bozcaada'nın Gökçeada ile birlikte Lozan Anlaşması'ndan kaynaklanan özel bir kanunu (1151 sayılı kanun) bulunmaktadır.
2 - Sürdürülebilir Turizm Ölçütleri Açısından Bozcaada’da Turizmin Sınıflandırması
Bozcaada’da, varolan ve potansiyel içeren turizm çeşitleri, Sürdürülebilir Turizm ölçütleri açısından sınıflandırılmıştır;
-
Bağcılık/Şarapçılık Turizmi
Ada'da 18.500 dönüm alan bağlarla kaplıdır. Eskiden İlçede 5 şarap imalathanesi mevcut iken bugün 3’e düşmüş ve üretim kapasiteleri toplam 7.500 Ton
Lt/yıl iken son yıllarda 1/10 kapasite ile çalışır durumda olup 1999 yılında Devlet katkısıyla faaliyette bulunan 3 adet şarap fabrikasının modernizasyonu sağlanmış, kaliteli şarap imalatına ağırlık verilmektedir. Bozcaada bağ arazilerinde yıllık ortalama 4 milyon ton şaraplık ve sofralık (çavuş üzümü) üretilmektedir.
Son yıllarda Ada’da bağ arazilerinde, kütük sayısında ve üzüm rekoltesinde düşüşler olmuştur. İlçede faaliyet gösteren TEKEL Şıra-Kanyak Dolum Tesisleri de mevsimlik üzüm alımlarına devam etmektedir.
Bağcılık/Şarapçılık turizmi Bozcaada turizmi için en önemli potansiyeldir ve bilinçli bir biçimde bilimsel açılardan geliştirilmesi Ada turizmi için en önemli faktördür. Yerel Yönetimin organizasyonu, merkezi yönetimin teşviki ve özel sektörün girişimleri ile Bağcılık/Şarapçılık turizmi ülkesel ve ülkelerarası ölçeklerde hak ettiği payı alabilir.
-
Orman Turizmi
Bitki örtüsü Genel olarak makilik olmakla birlikte, güneybatı bölümünde çam ormanı yer almaktadır. Bu alanlar yürüyüş, kampçılık, hayvan ve bitki gözlem turizmleri için uygun alanlardır.
-
Deniz Turizmi
Bozcaada’nın özellikle güney taraflarında bulunan düz ve kumsal kıyı yapısı deniz turizmi açısından zengin bir potansiyel oluşturmaktadır.
Bugün için yoğun yerleşme baskısı altında bulunmayan bu alanların çevre sorunu yaratmayacak biçimde, günübirlik olarak kullanılmaları gerekmektedir.
Bu şekilde, turizmin çeşitlendirilmesi ve yıl boyu turizm yapılabilmesi amacına da katkı sağlanmış olunur.
-
Köy / Çiftlik Turizmi
Kırsal bölgelerde, çiftlik organizasyonu amacıyla kurulmuş ve çevresine çiftlik ürünü sağlayan bir işletmenin aynı zamanda turizm konaklama olanakları sağlaması, gelen turistlerin de isterlerse bir çalışma programına katılabilecekleri, kırsal yaşantının sahnelenmesine olanak tanıyan bir girişimdir. "Tarım faaliyetlerinin, kırsal alanların doğal ve kültürel mirasının korunmasına olan önemli katkıları kabul edilmelidir."
Otel, motel gibi klasik konaklama formları yerine, gelen konuklara bir çiftlik evi veya köy evinde konaklama olanaklarının sunulması, konuklara hem daha az harcama olanağı, hem de yiyecek içecek gibi denemeyi istediği yerel tüketim maddelerini kullanma olanağı sağlayacaktır. "Küçük kırsal ya da tarımsal aile işletmeciliği bu olanağı sağlayabilecek kuruluşlar olarak geliştirilmesi gereken kavramlardır."
-
Tarih Turizmi
Eski adıyla Tenedos olarak anılan Bozcaada'nın bilinen ilk sakinleri, Pelaglar (Pelazziler)dir. Bunlar, muhtemelen adaya ikibin yıl önce yerleşmişler. O tarihlerden 1500 yıl sonra ise, İonya kentleri ve adaların tümüyle birlikte Bozcaada'da Perslerce tahrip edilmiş.
1455-1456'da Fatih Sultan Mehmet'in Donanma Komutanı Hamza Bey tarafından Venedikliler tarafından alınmış ve Ege'deki Türkler'in eline geçen ilk ada olmuştur.
1479'da Türklerin galibiyeti ile biten savaşların sonunda Ada'ya Türk bayrağı çeken Gedik Ahmet Paşa, kaleyi yeniden yaptırmış. Anadolu'dan getirdiği halkı da, her türlü vergiden muaf olarak yerleştirmiş.
Adanın doğu tarafından, Anadolu'ya bakan yüksekçe bir kayalık üzerine yerleşmiş Bozcaada Kalesi halk arasında Eski Kale olarak isimlendirilir. Adanın bilinen ilk zamanlarından günümüze kadar sağlam olarak gelen tek kaledir.
Üç tarafı denizle çevrili olan kalenin güney cephesi on metre genişliğinde bir hendekle karadan ayrılmıştır ve eskiden bu hendeğin suyla dolu olduğu anlaşılmaktadır. Orijinal görünümünü kazandırmak gayesiyle şimdi bu hendeğin onarılarak tekrar suyla doldurulması ve diğer su bölümleriyle bağlanması çalışmaları sürmektedir.
Kale kesme taştandır. İlk yapılışı Fenikelilere kadar uzanır. Daha sonra Ceneviz ve Venedikliler tarafından onarım ve eklentiler yapılmış, Venedikliler Adadaki egemenlikleri sona erince Kale'yi tahrip ederek çekilmişlerdir.
Bu günkü şekliyle Fatih Sultan Mehmet'in inşa ettirdiği Kale, 1703-1706, 1714-1726 ve en geniş kapsamlı olarak 1815 tarihlerinde onarım görmüştür. Kale'nin duvarında Sultan II. Mahmut devrine rastlayan 1231 hicri (1815) yılındaki onarımla ilgili bir de kitabe bulunmaktadır.
1996 yılı içinde İç Kale kapalı mekanında tamamıyla halk desteği ile kurulan bir etnografya sergisi ile İç kale açık mekanında kurulan Açık Hava Müzesi mevcuttur.
-
Festival Turizmi
Bozcaada Festivali'nin organize bir şekilde geliştirilmesi, Ada turizmine (özellikle uluslararası) çok büyük katkı sağlayacaktır.
-
Karavan Turizmi / Çadır Turizmi
Bozcaada’nın kırsal alanlarında organize edilecek alanlarda yapılabilirler.
-
Fotoğrafçılık ve Yürüyüş Turizmi
Bozcaada’nın hem merkezinde hem de merkez dışındaki kırsal alanlarda yapılabilecek turizm çeşitleridir.
Doğal peyzajın zengin olması, Fotoğrafçılık ve Yürüyüş Turizminin Ada’da yapılabilirliğini kuvvetlendirmektedir.
Ayrıca Bozcaada'nın denizi sualtı fotoğrafçılığı için de uygun bir ortamdır.
-
Spor Turizmi
Ada çevresindeki denizin çok temiz ve deniz ürünleri açısından zengin olması özellikle "Dalgıçlık" için uygun bir potansiyel içermektedir.
3 - İmaj Yaratılması
Bozcaada bugün için kullanılan ve daha da kuvvetlendirilerek değerlendirilmesi gereken imajlara sahiptir. Bağcılık/Şarapçılık ulusal ve uluslararası ölçekte bölgenin tanıtımını yapan kavramlardır ancak ivedilikle kuvvetlendirilmesi gerekmektedir..
Bu kuvvetli imajların yanısıra, bölgenin potansiyeli doğrultusunda farklı imajlar da geliştirilmelidir. Bir bölgenin birden fazla imajı varsa ve bu imajlar olumlu ise, bu bölgede, Sürdürülebilir Turizmin temel ilkelerinden olan "Turizm Çeşitliliği" gerçekleşmiş demektir. Bozcaada'da farklı konularda (Festival turizmi, deniz turizmi) imajların oluşması bu turizm çeşitliliğini kanıtlamaktadır.
4 –Bozcaada’nın Turistik Tanıtımı
Turizm talebi bir mekan talebidir. Bu mekanın talep edilebilmesi veya edilmemesi önceden mekan hakkında bilgi sahibi olmayı gerektirir. Bozcaada’nın sahip olduğu Turistik değerler konusunda bilgilendirme gerekmektedir. Turizm türlerinin nitelikleri ve nicelikleri, konaklama, ve yeme-içme olanakları, ulaşım, rezervasyon ve turizm şirketleri ile ilgili tüm bilgiler potansiyel kullanıcı konumunda olanlara verilmelidir. Bu bilgilendirme Bozcaada’da yaşanacak olan turistik sürecin olumlu geçmesinde önemli bir adımdır.
SONUÇ
Bozcaada ülke turizm modelleri içerisinde yer almamaktadır. Ülkesel turizm kararları ve potansiyellerinin değerlendirilmesi yönünden Bozcaada’nın ülke ile bütünleştirilmesi, ülke turizm tanıtımının bütünleşmiş bir model içinde ele alınıp, bu bölgenin varlığını duyurmakla olasıdır. Bölge genel olarak bilinmekte, ancak bu biliş süreci belirli noktalarda ve kendiliğinden oluşmaktadır. Özel kuruluşların ve kişilerin dağınık ve bireysel çalışmaları Bozcaada’daki turizm olayını biçimlendirmektedir.
Bozcaada’nın turistik taşıma kapasitesini önceden belirlemek olanaksızdır. Bu kavram yaşanarak ortaya çıkacaktır. Bozcaada Halkının ve konuklarının etkileşimleri sonucundaki tatmin düzeyleri taşıma kapasitesini belirleyen önemli bir ölçüttür. Dolayısıyla, turistik süreç devamlı denetim altında tutulmalı, geri dönülmesi olanaksız noktalara ulaşmadan önce, olası durumlar karşısında izlenmesi gereken yollar önceden belirlenmelidir.
Klasik turizm anlayışında "Uzaklık" kavramı bir dezavantaj olarak algılanmaktadır. Ancak, gidilen nokta veya noktalardaki harcanan sürede alınabilecek rekreasyonel yararı en üst düzeye çıkarmak Sürdürülebilir Turizm temel felsefesi olduğundan ve Bozcaada’da bu doğrultuda turistik potansiyel ortaya çıkarıldığında, "Uzaklık" kavramı bir dezavantaj olmaktan çıkacaktır. “Turistlerin yolculuk uzaklıkları büyüdükçe, mekanın özellikleri ve diğer turistik arz ile ilgili istekleri daha iddialı duruma gelmektedir."
Sonuç olarak, Bozcada ulusal ve uluslararası turizm açısından çok önemli bir noktada olmamasına karşın, taşıdığı potansiyel açısından önemle ve ivedilikle değerlendirilmesi gerekmektedir. Doğal, tarihsel ve kültürel çeşitlilik açısından çok zengin bir bölge olan Bozcaada’da bilim, eğitim, estetik, peyzaj, kültürel, işlevsel ve rekreasyonel bakımdan önem taşıyan değerlerin ortaya çıkartılması gerekmektedir. Turistik potansiyel tam olarak ortaya konabildiği ve işletilebildiği oranda turizm itici sektör konumuna gelecektir.
Bozcaada’nın ülkesel ölçekte, bütüncül bir turizm planlaması içerisinde oluşturulacak kademelenmede yerini alması zorunludur. Turizmin sürdürülebilir kalkınma kavramını destekleyen en önemli unsurlardan biri durumuna getirilmesi ancak, "Sürdürülebilir Turizm" ilkeleri doğrultusunda, bölgedeki, doğal ve kültürel değerlerin ortaya çıkartılmasına ve değerlendirilmesine bağlıdır.
[1] KARAMAN, Aykut,
“Sürdürülebilir Turizm Planlaması İçin Ekolojik Bir Çerçeve”, Sürdürülebilir Turizm; Turizm Planlamasına Ekolojik Yaklaşım, 19.Dünya Şehircilik Günü Kollokyumu, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 1996, s.102.
[2]ÇUBUK,Mehmet,
“Sürdürülebilir Turizm; Turizm Planlamasına Ekolojik Yaklaşım”, 19.Dünya Şehircilik Günü Kollokyumu, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 1996, s.20.
[3]DİNÇER,İlksen,
“Sürdürülebilir Turizmin Hayata Geçirilmesi İçin Aktive Olması Gereken Dinamikler ve İşlevleri-Model Çalışması, Sürdürülebilir Turizm; Turizm Planlamasına Ekolojik Yaklaşım, 19.Dünya Şehircilik Günü Kollokyumu, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 1996, s.342.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder